کشت میکروسپور و تولید گیاهان هاپلوئید در ارقام مختلف کلزا (Brassica napus)

بمنظور بررسی امکان بکارگیری هاپلوئید‌بریدینگ برای اصلاح کلزا در ایران، کشت میکروسپور بر روی ده رقم کلزا، انجام گردید. برای برداشت میکروسپور، ارقام مورد نظر طی دو آزمایش جداگانه، درچهارتاریخ کاشت متمادی در گلخانه کشت شدند. آزمایش اول در فصل تابستان با فتوپریود 8/16 ساعت (تاریکی/روشنایی) و دمای ?C25/30 (شب/ روز) و آزمایش دوم در فصل پائیز با همان فتوپریود و دمای ?C15/20 (شب/ روز) انجام گردید. میکروسپورها در مرحله مناسب تکوین (اواخر تک هسته‌ای تا اوایل دوهسته‌ای) و با تراکم کشت 000/100-000/80 میکروسپور در هر میلی‌لیتر بر روی محیط کشت مایع القاء جنین (NLN) و با غلظتهای مختلف ساکارز (g/l130 و 65) کشت گردیدند. در آزمایش اول تحت این شرایط جنینی بدست نیامد. در آزمایش دوم تنها با تغییر دمای گلخانه‌ای که گیاهان مادری در آن کشت شده بودند رقم کلزای بهاره Quantum جنین‌ هاپلوئید تولید نمود. از مجموع 40 جنین بدست آمده تعداد ’نه جنین پس از باززایی، به گیاهچه‌ تبدیل شدند. بررسیهای سیتوژنتیکی نشان داد که در سه تای این گیاهان با مضاعف شدن خودبخودی کروموزومها، گیاهان دابل هاپلوئید حاصل شده است. نتایج این تحقیق حاکی از این است که علاوه بر ژنوتیپ گیاه، شرایط رشد گیاهان مادری عامل تعیین کننده‌ای در موفقیت آمیز بودن تکنیک کشت میکروسپور به‌شمار می‌آید. مشاهدات ما نشان داد که غلظت ساکارز در محیط کشت مایع القاء جنین (NLN) نیز حائز اهمیت بوده و میزان g/l130 در این مطالعه مناسب تشخیص داده شد. بررسی اثر تیمار سرمادهی در باززایی جنین ها نیز نشان داد که یک تیمار سرمایی 4 درجه سانتیگراد اثر کاملاً معنی داری (در سطح 1%) بر روی افزایش باززائی جنین ها دارد در حالیکه اثر سن جنین در میزان باززایی معنی دار نبود.